SPÓR Z ORGANEM PODATKOWYM
Cierpliwe argumentowanie

radca prawny Michał Ciecierski



Kontakt z przedstawicielami organów podatkowych już nawet na etapie wstępnych czynności są dla podatnika trudnym przeżyciem. Natura tych kontaktów jest zwykle obarczona nieufnością i negatywnymi emocjami. Dlatego ważne jest, aby w imieniu podatnika działał pełnomocnik, który rzetelnie i powściągliwie oceni sprawę i przygotuje podatnika na możliwe zagrożenia, ustali z nim sposób postępowania, a potem będzie reprezentował kontrahenta w postępowaniu przed organem.

W opisywanej sprawie nasz klient (podatnik) złożył korektę deklaracji w podatku od towarów i usług, gdzie wykazał kwotę do zwrotu. W związku z tym organ podatkowy wszczął kontrolę podatkową. Na etapie kontroli podatkowej organ kwestionował wcześniejsze niż wynikające z ustawy o podatku od towarów i usług uwzględnienie w rozliczeniach podatkowych podatku należnego i w konsekwencji zaniżenie podatku należnego w kolejnym miesiącu. Wskazał on w protokole z kontroli, że obowiązek podatkowy z tytułu usług polegających na wznoszeniu obiektów budowlanych powstaje nie w momencie zakończenia wykonywania usługi (jakby to miało miejsce na zasadach ogólnych), ale w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług, co w praktyce powodowało przesunięcie powstania obowiązku podatkowego na kolejny okres rozliczeniowy, a u tego podatnika zaległość podatkową za ten kolejny okres rozliczeniowy. Dodatkowo organ zakwestionował skuteczność korekty faktury VAT, gdyż wskazał, że skoro kontrahent podatnika nie odebrał przesyłki pocztowej, to nie mógł się skutecznie dowiedzieć o tym, że taka korekta została przez podatnika dokonana. Organ podatkowy wyraźnie też niedowierzał wyjaśnieniom podatnika.

Już na etapie kontroli podatkowej reprezentując podatnika wskazaliśmy szeroką argumentację mającą na celu wyjaśnienie tych wątpliwości organu podatkowego. W odniesieniu do pierwszego problemu, czyli przedwczesnego uwzględniania w rozliczeniach podatku od towarów i usług należnego z tytułu wykonania usług budowlanych wskazaliśmy m.in., że Dyrektywa w sprawie podatku od wartości dodanej nie przewiduje takiego szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego dla tego rodzaju usług i w tym zakresie ustawa jest sprzeczna z Dyrektywą, a to oznacza, że podatnik może podatek z tytułu wykonania usług budowlanych rozliczać na zasadach ogólnych. Dodatkowo jeszcze tę argumentację wzmocniło orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie TNT Express Worldwide (Poland) sp. z o.o. przeciwko Ministrowi Finansów z dnia 16 maja 2013 r. (C-169/12). Orzeczenie to dotyczy co prawda usług transportowych, ale problem ten miał podobny charakter. Trybunał w tym orzeczeniu stwierdził, że „artykuł 66 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienionej dyrektywą Rady 2008/117/WE z dnia 16 grudnia 2008 r., należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie unormowaniu prawa krajowego, zgodnie z którym podatek od wartości dodanej w odniesieniu do usług transportowych i spedycyjnych staje się wymagalny w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, lecz nie później niż po upływie 30 dni od dnia świadczenia usługi, nawet jeżeli faktura została wystawiona wcześniej i przewiduje późniejszy termin zapłaty.”. Mimo iż na etapie kontroli organ podatkowy nie zgodził się z tą argumentacją, to jednak na etapie postępowania podatkowego uznał ją za przekonującą i zaakceptował stanowisko podatnika.

Jeżeli chodzi o fakturę, która nie dokumentowała faktycznie wykonanej usługi, to zasadniczą kwestią były dowody potwierdzające wskazywane przez podatnika okoliczności. W stanie prawnym, który obowiązywał w opisywanej sprawie prawo do zmniejszenia podatku należnego było możliwe dopiero po otrzymaniu przez podatnika potwierdzenia otrzymania korekty faktury VAT przez nabywcę. Wyjaśnienia w sprawie wymagało też to, czy rzeczywiście usługa, której miała dotyczyć ta faktura nie została wykonana, a po drugie, czy w związku z nieodebraniem korekty faktury VAT (wobec jej niepodjęcia w terminie) została spełniona przesłanka do pomniejszenia w okresie kontrolowanym podatku należnego.

Podatnikowi w wyjaśnieniu tej kwestii z pomocą przyszło po pierwsze wskazane przez nas inne orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Minister Finansów przeciwko Kraft Foods Polska S.A. z dnia 26 stycznia 2012 r. (C-588/10). W orzeczeniu tym Trybunał stwierdził m.in. że: „wymóg polegający na uzależnieniu obniżenia podstawy opodatkowania wynikającej z pierwotnej faktury od posiadania przez podatnika potwierdzenia otrzymania korekty faktury doręczonego przez nabywcę towarów lub usług mieści się w pojęciu warunków, o których mowa w art. 90 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Zasady neutralności podatku od wartości dodanej oraz proporcjonalności co do zasady nie sprzeciwiają się takiemu wymogowi. Jednakże, jeżeli uzyskanie przez podatnika, będącego dostawcą towarów lub usług, tego rodzaju potwierdzenia jest w rozsądnym terminie niemożliwe lub nadmiernie utrudnione, to nie można mu odmówić wykazania przed organami podatkowymi danego państwa członkowskiego przy użyciu innych środków, po pierwsze, że dochował on należytej staranności w okolicznościach danej sprawy celem upewnienia się, że nabywca towarów lub usług jest w posiadaniu korekty faktury i że zapoznał się z nią oraz, po drugie, że dana transakcja została w rzeczywistości zrealizowana na warunkach określonych w owej korekcie faktury.”. Kierując się m.in. wykładnią przyjętą przez Trybunał organ podatkowy przyznał rację podatnikowi, że faktury korygującej jego kontrahent nie musiał faktycznie otrzymać (skoro jej nie odebrał) i wystarczające było to, że podatnik wysłał na adres poczty elektronicznej kontrahenta (wskazany w Krajowym Rejestrze Sądowym) zeskanowaną korektę faktury VAT. Dodatkowo przy pracy nad sprawą klient odnalazł w poczcie elektronicznej informacje od kontrahenta, w której wskazywał, że w przesłanej zeskanowanej korekcie faktury VAT zdarzył się błąd, zamiast miesiąca („09” - wrzesień, była liczba „90”. Po przestawieniu tych dowodów nie było wątpliwości, że kontrahent podatnika, nie tylko że otrzymał korektę faktury, ale jeszcze się z nią zapoznał.

Drugi aspekt tej sprawy dotyczył tego, czy faktycznie transakcja, której dotyczyła korekta faktury VAT nie miała miejsca. Do pozytywnego zakończenia tej kwestii przyczyniły się z jednej strony konsekwentne wyjaśnienia podatnika, z drugiej strony fakt, że w ramach tzw. kontroli krzyżowej u kontrahenta podatnika brak było dowodów na wykonanie usługi i dokonanie płatności. Ze strony naszego klienta zaoferowaliśmy jeszcze inne dowody, które potwierdzały to, że faktura pierwotnie została wystawiona niezasadnie (powinna była to być tzw. faktura proforma – faktura niefiskalna) i na jej podstawie kontrahent podatnika miał zapłacić zaliczkę, jednakże nigdy do tego nie doszło, ani podatnik nigdy do tych prac nawet nie przystąpił.

W tej sprawie mimo początkowych wątpliwości organu pierwszej instancji dzięki analizie sprawy, przedstawieniu adekwatnych argumentów i odpowiednich dowodów, uwzględnił stanowisko podatnika, bez konieczności prowadzenia czasochłonnego sporu przed organem drugiej instancji, czy sądem administracyjnym.